1. Konferencje i Sympozja:

1.1. Międzynarodowe Sympozjum Biografistyki Polskiej
pt. "Ex Cathedra. Polscy profesorowie na wyższych uczelniach w Austrii, Niemczech i Szwajcarii"
 

W ramach tego sympozjum liczni uznani eksperci, w tym członkowie Klubu Profesorów przy Stacji Naukowej PAN w Wiedniu, jak prof. dr Józefa Gądek-Węsierski i prof. Tadeusz Krzeszowiak, przedstawili ważnych profesorów z Polski, którzy wykładają na uniwersytetach całego świata. Sympozjum towarzyszyła wystawa rysunków i szkiców portretowych Tadeusza Kurki.

Szczegółowy program sympozjum można znaleźć pod tym linkiem.
Fotorelację można znaleźć pod tym linkiem.

1.2. Konferencja:
Wie kann das Wissen über den Holocaust und die im Zweiten Weltkrieg begangenen Verbrechen gegen die Menschlichkeit heute zeitgemäss und nachhaltig vermittelt werden?

Sympozjum odbyło się 28 października 2022 statt.

Jednym z tematów poruszanych na konferencji było doświadczenie przekazywania wiedzy o strasznych wydarzeniach z przeszłości, zwłaszcza w odniesieniu do przyszłych pokoleń.

Uczestniczący w konferencji jako prelegenci to:

Program wydarzenia można znaleźć pod tym linkiem.

1.3. Sympozjum:
Die Erste Polnische Teilung 1772

Sympozjum odbyło się 4 listopada 2022 statt.

W miniony piątek po raz 14. odbyło się dwustronne sympozjum w ramach cyklu konferencji, które nasza Stacja organizuje we współpracy z Muzeum Historii Wojskowości w Wiedniu od 2008 roku. Tegoroczne wydarzenie poświęcone było pierwszemu rozbiorowi Polski, z okazji jego 250. rocznicy. Podczas wydarzenia historycy z Austrii i Polski rzucili światło na różne aspekty wydarzeń towarzyszących rozbiorowi wielkiego europejskiego państwa i interesów zaangażowanych w nie mocarstw. Więcej o sympozjum można dowiedzieć się z artykułu znanego dziennikarza naukowego Ericha Witzmanna, który ukazał się w dodatku naukowym dziennika "Die Presse" w ubiegłą sobotę i który można przeczytać pod następującym linkiem.

Program wydarzenia można znaleźć pod tym linkiem.

1.4. Sympozjum:
Im Schatten einer untergehenden Macht. Polen, Ukraine, Österreich-Ungarn 1918

Sympozjum odbyło się 12 grudnia 2022.

Livestream z wydarzenia można znaleźć pod tym linkiem.

2. Wystawy:

2.1. Ukraine. Krieg in Europa

Otwarcie wystawy na Uniwersytecie Wiedeńskim odbyło się  26 lipca 2022 r.

Wystawa ta, przygotowana na zlecenie ukraińskiego Ministerstwa Kultury i Informacji i przez ukraiński Instytut Pamięci Narodowej, poprzez przerażające obrazy dokumentuje rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie i oferuje tour d'horizon jej długiej historii. W pierwszej kolejności zwraca uwagę na kluczowe różnice w historycznym rozwoju Ukrainy i Rosji, a następnie analizuje motywy Putina do wojny oraz jego narrację dotyczącą "uzasadnienia" wojny.

Niemieckojęzyczna wersja wystawy została przygotowana we współpracy z Centrum Badań Historycznych w Berlinie Polskiej Akademii Nauk i Instytutem Pileckiego w Berlinie.

Wystawę można oglądać w korytarzu do biblioteki głównej Uniwersytetu Wiedeńskiego do 9 września 2022 roku.

2.2. Paszporty

Wystawa można było oglądać od 31 sierpnia aż do 28 października 2022.

3. Wykłady:

3.1. Mgr Marek Świdrak:
From rockets to a new Temple of Solomon - life and work of Silesian architect Valentin von Saebisch (1578-1657)

Wykład w języku angielskim odbył się 23 lutego 2022 r.

Chociaż Walenty von Saebisch (1578-1657) był niewątpliwie czołową postacią śląskiej architektury i inżynierii wojskowej w pierwszej połowie XVII wieku, jego życie i działalność są mało znane, często w cieniu działalności jego syna Albrechta, architekta śląskich kościołów pokoju. Pomimo niemal nienaruszonego zachowania archiwum Walentego we Wrocławiu do tego czasu, jego działalność była ledwie zarysowana przez badaczy z początku XX wieku. Praca ta jest niezwykle istotna, gdyż znaczna część spuścizny von Saebischa - rysunkowej i budowlanej - przepadła w czasie II wojny światowej. Wykład prezentuje wybrane fragmenty rozprawy doktorskiej poświęconej twórczości architektonicznej von Saebischa. Prezentacja, oparta głównie na znaleziskach archiwalnych, pozwala na nowe spojrzenie na jego życie i twórczość. Głównym punktem zainteresowania jest grupa rysunków architektonicznych, utrzymanych w stylu klasycyzującym, wywodzącym się z dworu praskiego, oraz prace von Saebischa dla śląskich książąt i arystokracji, w tym Karla von Österreicha (habsburskiego biskupa wrocławskiego).
 

3.2. Robert Kostro:
Jak opowiedzieć historię Polski?

Wykład w j. polskim odbył się 24 lutego 2022 r.

Wykład był poświęcony założeniom wystawy głównej Muzeum Historii Polski (MHP) w Warszawie. MHP jest jednym z najważniejszych projektów polskiej polityki historycznej. Zostało powołane do życia w 2006 roku. Od tego czasu Muzeum prowadzi intensywną działalność badawczą, edukacyjną i popularyzacyjną. Realizuje również projekty międzynarodowe, służące promocji polskiej historii. MHP będzie miało swoją siedzibę na terenie warszawskiej Cytadeli. Budowa rozpoczęła się w 2018 r. a przewidywany termin otwarcia budynku to 2023 r. Trwa przetarg na wykonawcę wystawy stałej (zaplanowana na powierzchnię wystawienniczą obejmującą 7300 m2), która będzie największą wystawą historyczną w Polsce. Więcej informacji o Muzeum: https://muzhp.pl

3.3. Jakub Jędrysiak:
The forgotten Forerunner to the Springtime of Nations - underestimated Polish Uprising of 1846 

Wykład w j. polskim odbył się  10 marca 2022 r.

Powstanie krakowskie z 1846 roku często jest traktowane przede wszystkim jako epizod, w cieniu tragicznych wydarzeń rzezi galicyjskiej (tzw. Rabacji). W jego analizie nie pomaga też opinia Karola Marksa, według której było ono „sztandarem rewolucji społecznej”, co spowodowało, że przez wiele lat było ono wymieniane przede wszystkim jako jeden z najwcześniejszych przykładów działalności ruchu „komunistycznego”. Wśród tych perspektyw zwykle znika kontekst znaczenia tego zapomnianego polskiego prekursora Wiosny Ludów dla ówczesnej Europy. Nieudane polskie plany z lat 1844-1846 dotyczące powstania trójrozbiorowego zakładały dużą skalę działań, obejmując nawet marsz na Moskwę. Przekaz tych planów był tak silny, że Austria i Prusy zdecydowały się w tamtym czasie na przeprowadzenie zakrojonych na szeroką skalę operacji wojskowych, podczas których oba mocarstwa po raz pierwszy wykorzystały nowo rozwiniętą sieć kolejową do celów operacyjnych. Oznacza to, że znaczenie wydarzeń z 1846 roku jest niedoceniane także z punktu widzenia historii wojskowości. Celem wykładu był więc przywrócenie pamięci o zapomnianych aspektach powstania krakowskiego i przedstawienie jego szerszego kontekstu.

3.4. Dr. Jakub Forst-Battaglia:
Polnische Außenpolitik zwischen den Kriegen

Wykład w j. niemieckim odbył się  31 marca 2022 r.

Wykład był poświęcony polskiej międzywojennej polityce zagranicznej. Państwo odrodzone w 1918 roku pod koniec I wojny światowej, podzielone między Rosję, Prusy i Austrię pod koniec XVIII wieku - wielonarodowa Polska musiała zjednoczyć się i umocnić swoją pozycję między Niemcami na zachodzie a Związkiem Radzieckim na wschodzie, w oparciu o sojusz z Francją. Jak rozwinęło się to stanowisko w skomplikowanym polu starcia się europejskich sił, które wyłoniły się z niepewnego porządku pokojowego Wersalu? Jak na sytuację wpłynęła presja światowego kryzysu gospodarczego aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 r? Podczas wydarzenia było można dowiedzieć się więcej na temat sytuacji geopolitycznej Polski w tamtym czasie oraz tego, jakie sojusze były istotne dla odrodzonego kraju.

3.5. Dr. Aleksander Łupienko:
Cultural history of the Fin-de-Siecle Lviv

Wykład w j. angielskim odbył się  13 kwietnia 2022 r.

Miasto Lwów, stolica austriackiej Galicji i Lodomerii, w XIX w. posiadało wspólne cechy środkowoeuropejskie: wielokulturowość, wieloreligijność i wielojęzyczność. Sytuacja społeczno-polityczna była skomplikowana: zmiana ustroju w 1772 roku, zmiana koncepcji politycznych austriackiego hegemona oraz powstanie nowych grup etnicznych. Opierając się na różnych przesłankach teoretycznych, niniejsze opracowanie omawia przestrzeń Lwowa jako przestrzeń lokalności. W swoim wykładzie dr Łubienko starał się pokazać, jak zorientowane na przyszłość programy nacjonalistyczne i rozwój nowych grupowych kultur pamięci były osadzone w "stałej" fizycznej przestrzeni miasta i że wpływ na nie miała nie tyle wyobraźnia polityczna i społeczna perspektywy międzyregionalnej, ile raczej uwikłanie w lokalność samego miasta. W jaki sposób przestrzeń ta była zmieniana przez elity wybranych grup kulturowych miasta: Austriaków, Polaków, Ukraińców czy Żydów? Badania próbują zaproponować nowe ramy dla zrozumienia zwrotu narodowego we Lwowie w ostatnich dekadach XIX w. i omówić go jako tylko jeden z możliwych symptomów zmiany kulturowej, a nie jako część nieuchronnego biegu wydarzeń.

3.6. Mag. Julia Harasimowicz:
The creation of modern childhood. Art education and exhibitions of child art at the beginning of the 20th century

Wykład w j. angielskim odbył się  27 kwietnia 2022 r.

Początek XX wieku, nazwany przez słynną nauczycielkę Elly Key w 1909 roku stuleciem dziecka, doprowadził do wielu dyskusji na temat stanu dzieciństwa. Europejskie środowiska artystyczne, świadome tych debat, poszukiwały nowego formalnego języka sztuki i nowych idei nowoczesnego człowieka. Dzieci i ich wrażliwość stały się dla nich potencjalnym źródłem odnowy kulturowej. Główne pytanie brzmi: jak kształtowały się teorie sztuki dziecięcej w związku z lokalną pozycją społeczną i polityczną oraz zagrożeniami współczesnej edukacji? Które aspekty edukacji artystycznej i wystawiania sztuki dziecięcej były wspólne dla europejskich środowisk artystycznych, a które odpowiadały dokładnie lokalnej polityce? Pierwszy przypadek dotyczy fascynacji sztuką dziecięcą wśród elit intelektualnych Hamburga, która doprowadziła do pierwszej międzynarodowej wystawy "Kind als Künstler" w Kunsthalle w 1898 roku. Drugi przypadek przedstawi oryginalne metody nauczania Franza Cizka (1865-1946), wiedeńskiego nauczyciela sztuki, często określanego mianem "ojca współczesnej edukacji artystycznej". Ostatnim przykładem będzie polska wystawa "Sztuka dziecka!", zainicjowana w 1920 roku w Warszawie. Wykład podkreśla znaczenie sztuki dla dzieci w kulturze początku XX wieku i może być pierwszą próbą jej syntezy w skali międzynarodowej.

3.7. Prof. dr. hab. Piotr Szlanta, Dyrektor Polskiej Akademii Nauk, Stacji Naukowej w Wiedniu
Aller Anfang ist schwer. Herausforderungen bei der Wiedergründung des polnischen Staates 

Wykład w j. niemieckim odbył się  25 czerwca 2022 r.

Dyskusja panelowa odbyła się 19 maja 2022 r.

Były niemiecki narodowosocjalistyczny obóz koncentracyjny Gusen na terenie kompleksu obozowego Mauthausen-Gusen jest jednym z najważniejszych miejsc pamięci w Europie.

W dyskusji panelowej wzięli udział:
Dr Winfried Garscha, Centrum Dokumentacji Austriackiego Ruchu Oporu
Dyrektor dr Tomasz Kranz, Państwowe Muzeum na Majdanku
Univ.-Prof. Doz. Dr Bertrand Perz, Uniwersytet Wiedeński, Instytut Historii Współczesnej
Univ.-Prof. dr Claudia Theune, Instytut Prehistorii i Archeologii Historycznej, Uniwersytet Wiedeński
Mag. Robert Vorberg, Miejsce Pamięci Mauthausen / Miejsce Pamięci Obozu Koncentracyjnego
Redaktor Jakub Kukla, Serwis Zagraniczny Polskiej Korporacji Nadawczej
Prof. dr Christoph Augustynowicz, Uniwersytet Wiedeński, Instytut Historii Europy Wschodniej
Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Austrii Jolanta Róża Kozłowska Ambasada RP w Austrii
oraz dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu Monika Szmigiel-Turlej Instytut Polski w Wiedniu.

Cieszymy się, że nasza Stacja mógła być partnerem tego ważnego wydarzenia.
Nagranie z imprezy Instytut Polski w Wiedniu:
https://www.facebook.com/PolnischesInstitutWien/videos/335258868717656/

5.2. Die Bedeutung der Romantik für die Entwicklung der Nationalliteraturen sowie nationaler Bewegungen
Paneliści:
Univ.-Prof. Mag. Dr. Christoph Augustynowicz, Univ.-Prof. Dr. hab. Roman Mnich, Prof. Dr. Miloš Řezník
jak również Univ.-Prof. Mag. Dr. Alois Woldan jako moderator

Dyskusja panelowa odbyła się 2 grudnia 2022 r.

Livestream z wydarzenia można znaleźć pod tym linkiem.

6. Pokazy filmów:

6.1. MAUTHAUSEN – DWA ŻYCIA i 545 DNI. A POTEM CAŁE ŻYCIE  

Pokazy filmów odbyły się 2 czercwa 2022 r.

MAUTHAUSEN – DWA ŻYCIA
Reżyseria: Simon Wieland
Austria 2020 | 70 min.

545 DNI. A POTEM CAŁE ŻYCIE
Reżyseria: Magdalena Żelasko i Wolfgang P. Schwelle
Austria 2022 | 18 min.

Film „MAUTHAUSEN – ZWEI LEBEN” dokumentuje historię dwojga ludzi, którzy byli świadkami przerażających wydarzeń w obozie koncentracyjnym Mauthausen podczas II wojny światowej – urodzonego w Łodzi Stanisława Leszczyńskiego, z perspektywy więźnia, oraz Franza Hackla z Mauthausen, z perspektywy praktykanta w obozowej ślusarni. Dwa losy, które nie mogły być bardziej odmienne, a jednocześnie splotły się szeregiem budzących grozę wydarzeń. Austriackiemu reżyserowi Simonowi Wielandowi udało się w subtelny i wielowarstwowy sposób sportretować obu bohaterów i ich konfrontację z obozem w Mauthausen, będącym ważnym symbolem Holokaustu, a tym samym poczucia winy i nieludzkości. Film powstał we współpracy z krajem związkowym Górna Austria, ORF (w ramach umowy filmowo-telewizyjnej) i Austriackim Instytutem Filmowym.

Krótkometrażowy film dokumentalny „545 DNI. A POTEM CAŁE ŻYCIE” poświęcony jest Stanisławowi Zalewskiemu i jego długiej walce o godne miejsce pamięci na terenie byłego obozu koncentracyjnego Gusen. Jako 14-letni chłopiec, Stanisław Zalewski był świadkiem wkroczenia wojsk Wehrmachtu na teren Polski i tym samym rozpoczęcia II Wojny Światowej. W kolejnych latach działał w ruchu oporu. Po aresztowaniu przez Gestapo w roku 1943, został osadzony na Pawiaku, później wysłany do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, stamtąd trafił do obozu koncentracyjnego Mauthausen, a następnie do obozu Gusen. Film powstał z inicjatywy i na zlecenie Instytutu Polskiego w Wiedniu, przy współfinansowaniu ze środków Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej MSZ RP oraz Funduszu Przyszłościowego Republiki Austrii.

7. Wieczory literackie:

7.1. Program literacki "Wygrać literaturę"

Program literacki odbył się 10 czercwa 2022 r.

Mieliśmy zaszczyt być członkami niezwykłej polonijnej imprezy, prawie polonijnych „Oscarów” czyli rozdania nagród „Złote Sowy Polonii”, która odbyła się u nas w siedzibie. Idea nagród polonijnych wyszła z inicjatywy Pani Jadwigi Hafner, a same statuetki przyznawane są przez redakcję wiedeńskiego pisma polonijnego „Jupiter”, będącego organem Klubu Inteligencji Polskiej w Austrii i Federacji Kongresu Polonii w Austrii.

Tegorocznym laureatem został Dr Matthias Kneip z Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich (Deutsches Polen-Institut e.V.) w Darmstadt za popularyzację zarówno języka polskiego, jak i kultury polskiej za granicą. Dr Kneip opowiedział m.in. o swojej historii rodzinnej oraz fascynacji polskim językiem. Ma on na koncie szereg publikacji dot. spraw polskich, w tym naszą ulubioną czyli „111 powodów, by kochać Polskę: Deklaracja miłości do najpiękniejszego kraju na świecie”!

Laudację podczas wydarzenia wygłosiła redaktor Beata Dżon.

10. Koncerty:

10.1. Abschied  von alten Erinnerungen ...

Koncert odbył się 25 czerwca 2022 r.

Podczas tego koncertu Borys Somerschaf (śpiew) i Jakub Niedoborek (gitara) wykonali polskie i żydowskie szlagiery z okresu międzywojennego, a także popularne piosenki, romanse cygańskie i ukraińskie pieśni ludowe. Borys Somerschaf jest polskim śpiewakiem, dyrygentem, kompozytorem i nauczycielem śpiewu. Studiował śpiew i dyrygenturę chóralną w Konserwatorium Moskiewskim oraz kompozycję w Akademii Muzycznej w Warszawie. Za swoje osiągnięcia w dziedzinie muzyki otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia. Jakub Niedoborek jest doktorem sztuk muzycznych w zakresie muzyki instrumentalnej. Ukończył Akademię Muzyczną im. K. Szymanowskiego w Katowicach w klasie gitary prof. A. Gruszki. Obecnie pracuje jako adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Instrumentalnej Instytutu Muzyki na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie.