Dr. Sławomir Górzyński

W dniu 20 marca 2012 r. Polska Akademia Nauk – Stacja Naukowa w Wiedniu gościła znanego historyka, heraldyka i genealoga, dra Sławomira Górzyńskiego, Prezesa Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, redaktora Biuletynu Polskiego Towarzystwa Heraldycznego oraz Rocznika Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, a także założyciela i redaktora naczelnego Wydawnictwa DiG.

Dr Górzyński wygłosił referat zatytułowany Die Entstehung des Herrenstandes – Magnatenstandes in Galizien nach 1775, który nawiązywał do jego nowej książki Arystokracja polska w Galicji. Studium heraldyczno-genealogiczne, wydanej w serii Szlachta Polska. Jego poprzednia książka Nobilitacje w Galicji 1772-1918 stanowiła pierwsze całościowe przedstawienie nobilitacji osób pochodzących z Galicji. W swojej najnowszej publikacji, którą zaprezentował w czasie wykładu, zajął się natomiast heraldyką polskiej arystokracji na terenie Galicji, a więc rodów, które odegrały ogromną rolę w historii Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości szlachta polska znalazła się w systemie prawnym trzech zaborców. Dodatkowy problem stanowił fakt, że w Rzeczypospolitej dążono do maksymalnego zrównania stanu szlacheckiego i niewiele rodzin posiadało tytuły szlacheckie, a więc tytuły: baronów, hrabiowskie i książęce. Szlachta w Galicji i Lodomerii, aby utrzymać swą uprzywilejowaną pozycję, musiała przeprowadzić wywody szlachectwa. Dwa patenty cesarskie: patent Marii Teresy oraz patent Józefa II z 1782 r. określały prawne sposoby ich przeprowadzenia. To właśnie te patenty stały się podstawą do otrzymania prawa posługiwania się tytułem arystokratycznym przez sto kilkadziesiąt rodzin polskich. Nadanie tytułu poprzedzał proces dowiedzenia szlachectwa oraz uiszczenia stosownej opłaty. Rody te starały się o nadanie tytułów dostosowanych do struktury stanowej arystokracji niemieckiej lub też potwierdzenie tytułów otrzymanych już w czasach Marii Teresy. Ciekawym zagadnieniem, poruszonym również przez referenta było dostosowanie polskich tytułów do struktury stanowej szlachty niemieckiej. Dr Górzyński zilustrował swój referat licznymi barwnymi reprodukcjami herbów szlachty polskiej z Galicji.

Na zakończenie wieczoru trzej młodzi polscy muzycy zagrali krótki koncert. Krzysztof Kokoszewski i Jacek Stolarczyk zaprezentowali Kaprys nr 1 g-moll op.18 na dwoje skrzypiec Henryka Wieniawskiego, pianista Piotr Kościk wykonał niezwykle nastrojową Sonatine Maurice´a Ravela.

Anna Głowacka