Dr Artur Markowski

Dnia 9 lutego 2012 r. w PAN Stacji Naukowej w Wiedniu odbył się wykład dr. Artura Markowskiego z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego zatytułowany Sprawcy, ofiary, świadkowie. Fotografie pogromów Żydów w imperium rosyjskim 1903-1906. Wykład został wygłoszony w ramach cyklu Prezentacji Projektów Badawczych Stypendystów Lanckorońskich.

Dr Markowski przedstawił wyniki swoich badań nad zbiorowymi aktami przemocy przeciwko Żydom, zwanymi umownie pogromami. Jednocześnie stwierdził, że bardzo trudno o jednoznaczną definicję tego słowa; pogromem określa się ogólnie kolektywną przemoc wobec grupy ludności lub mniejszości na tle etnicznym i religijnym. Referent wyróżnił trzy fale pogromów Żydów w cesarstwie rosyjskim, w latach 1881-1884, 1903-1906 oraz 1915-1924. Szczególną uwagę poświęcił drugiej fali pogromów, która jest dobrze udokumentowana ikonograficznie poprzez liczne rysunki, karykatury, fotografie i fotoreportaże z ówczesnych gazet. Opublikowane drastyczne materiały trafiały do dyskusji publicznej i stanowiły element kształtowania opinii publicznej. Makabryczne wizerunki, czasem nawet podpisane nazwiskami ofiar miały poruszać czytelnika. Ofiarami pogromów byli także przedstawieni na fotografiach bliscy zabitych osób oraz przypadkowi świadkowie. Najbardziej krwawymi wydarzeniami były pogromy w Siedlcach i Kiszyniowie, które zostały udokumentowane m. in. w gazetach wydanych w języku jidysz Dos Leben, Di blutige teg. Oprócz materiałów publikowanych w polskich, żydowskich i rosyjskich gazetach wydawano także pocztówki i tzw. księgi pogromowe.

Wykład przyciągnął bardzo wiele osób autentycznie zainteresowanych tematem, żywo biorących udział w dyskusji i stawiających ważne pytania. Problematyka brutalnych prześladowań ludności żydowskiej wzbudziła emocje słuchaczy. Dr Markowski przygotowuje obecnie książkę o pogromach Żydów w Rosji na przełomie XIX i XX wieku oraz ich reperkusjach społecznych i politycznych.

Anna Głowacka