Otwarcie wystawy w Gmach Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Koncepcja: Jerzy Gaul (Archiwum Główne Akt Dawnych)
Scenariusz: Bogusław Dybaś, Aleksandra Szymanowicz-Hren, Anna Ziemlewska (PAN Stacja Naukowa w Wiedniu)
Projekt graficzny i realizacja: Danuta Słomczyńska – Grupa Projektowa Ptasia 30
Współpraca: Dyrekcja Parlamentu Austrii, Biblioteka Sejmowa

10 października została uroczyście otwarta w gmachu Sejmu RP wystawa „Viribus Unitis? Polscy parlamentarzyści w monarchii habsburskiej 1848-1918” przygotowana przez PAN Stację Naukową w Wiedniu we współpracy z Dyrekcją Parlamentu Austrii i Biblioteką Sejmową.
Wernisaż odbył się w związku z wizytą w Polsce drugiego przewodniczącego parlamentu Austrii (Nationalrat), pana Fritza Neugebauera, którego podejmował wicemarszałek Sejmu RP Jerzy Wenderlich. Obok przewodniczącego Neugebauera i marszałka Wenderlicha głos zabrał także dyrektor PAN Stacji Naukowej w Wiedniu, prof. Bogusław Dybaś, który przedstawił koncepcję wystawy. Ponadto w otwarciu ekspozycji wzięli udział: Prezes PAN, prof. Michał Kleiber, ambasador Austrii w Polsce, dr Herbert Krauss, wicedyrektor w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, dr Andrzej Biernat, a także pani Elżbieta Penderecka, prezes Stowarzyszenia Ludwiga van Beethovena.
Wystawa jest próbą zaprezentowania najważniejszych wątków udziału Polaków w życiu parlamentarnym dawnej monarchii naddunajskiej. Politycy galicyjscy w różnych organach administracji cieszącego się autonomią kraju, w parlamencie i instytucjach rządowych w Wiedniu stanowią pewien ewenement w polskiej pamięci o epoce rozbiorów i powstań narodowych, w której ciągle z większą aprobatą i bez zastrzeżeń patrzy się na heroiczną, chociaż często nieskuteczną walkę, niż na mniej efektowną „pracę u podstaw”. Wielu z nich doświadczenie zdobyte w austriackim parlamencie wykorzystało po odzyskaniu niepodległości do budowy podstaw polskiego parlamentaryzmu i zasiliło kadry urzędnicze młodego państwa.
Parlament austriacki był szkołą działania dla polityków z wielu krajów, które pojawiły się na mapie Europy po 1918 roku. W tym można upatrywać źródła rosnącego zainteresowania tą instytucją w różnych państwach Europy Środkowej. Temat ten jest wciąż fascynujący także dlatego, że nawet po 150 latach od powstania Rady Państwa w Wiedniu można odnaleźć wiele analogii łączących parlament wielonarodowej monarchii habsburskiej oraz współczesne instytucje europejskiej wspólnoty.
Na wystawie zaprezentowane są wybrane sylwetki Galicjan – członków parlamentu w Wiedniu oraz różne sfery ich działalności. Wybór ten dokonany został z ogromu materiału źródłowego zachowanego w wiedeńskim Archiwum Parlamentu. Pokazane dokumenty, listy, sprawozdania sejmowe oraz wnioski poselskie uzupełnione fotografiami pozwalają, choćby częściowo, odtworzyć obraz barwnego życia politycznego wielonarodowej monarchii.

Bogusław Dybaś i Anna Ziemlewska