Dr Barbara Ciciora

24 lipca 2014 roku w Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w ramach prezentacji projektów badawczych stypendystów Fundacji Lanckorońskich odbył się wykład dr Barbary Ciciory pt.:„Mistrzowskie i zagadkowe. O rysunkach Jana Matejki w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.” Przybyłych przywitał dyrektor Stacji prof. Bogusław Dybaś, przedstawił on referentkę - historyka sztuki, kustosza w Domu Jana Matejki (oddział Muzeum Narodowego w Krakowie), autorkę i pomysłodawczynię wystaw związanych z Janem Matejką i malarstwem historycznym.

Dr Ciciora opowiedziała o projekcie, w ramach którego bada źródła inspiracji Matejki. Referentka wyszukuje pierwowzorów przedmiotów, które na swoich rysunkach uwieczniał Matejko. „Hasło "rysunki Matejki" lub "rysunki malarza historycznego" kojarzy się potocznie z szeregiem szkiców przygotowawczych, studiów postaci i całej kompozycji, które poprzedzały powstanie obrazu. Ich powstawanie uwarunkowane było teorią i praktyką warsztatową wypracowywaną systematycznie od XVI wieku, następnie utrwaloną w edukacji akademickiej. (…) W wyniku ich stosowania powstawały mocno zunifikowane rysunki i szkice olejne, niezależne od predyspozycji indywidualnych artysty. Zupełnie inny charakter mają Matejkowskie studia z natury. Objawiają indywidualność twórcy zarówno w sferze intelektualnych koncepcji historiozoficznych realizowanych na obrazach, czy grafikach, jak i artystycznej oraz ludzkiej wrażliwości na piękne, bądź interesujące otoczenie. Ponadto ukazują indywidualny rozwój Matejki w zakresie pozornie tak wąskim, jak "studia z natury". Przyjrzenie się tym studiom generuje szereg zagadnień badawczych nie pojmowanych wyłącznie w ograniczeniu do utylitaryzmu warsztatowego. Do zagadnień kluczowych należą: notatka rysunkowa, jako narzędzie naukowego poznania, wizja zabytków na rysunkach Matejki, pamięć artysty i społeczna pamięć kulturowa... (…) Notatka z poznawania, pamiątka przeżycia, potrzeba artystycznego warsztatu - to spojrzenie na rysunki Jana Matejki, które jest rezultatem prac nad ukończonym 1. tomem katalogu rysunków Jana Matejki w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie pt. "Studia z natury".

Profesor Dybaś podziękował dr. Ciciorze, za niezwykle ciekawą prezentację i opisanie wielu nieznanych rysunków ze zbiorów Domu Matejki.

Po wykładzie dopytywano referentkę o pobyty Matejki w Wiedniu, jego ewentualne kontakty, m.in. z Hansem Makartem. Dr Ciciora opowiedziała, że nieznajomość niemieckiego uniemożliwiała Matejce kontakty z innymi artystami, ale z pewnością znał ich twórczość, ponieważ chętnie swój wolny czas spędzał w muzeach, gdzie zaintrygowany zbiorami godzinami szkicował.

Lidia Gerc