Dr. Anna Sobczak

Co to jest genealogia? Dlaczego poszukuje się swoich przodków, gdzie można znaleźć informacje i jakich zmian można spodziewać się w przyszłości? Tego typu pytań dotyczył  wykład Pani Dr Anny Sobczak, który odbył się 7-ego kwietnia 2016 r. w Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu.
Pani Dr Anna Sobczak jest badaczką, zajmującą się obecnie tematem „digitalizacja archiwów” na Uniwersytecie Szczecińskim. Niniejszy wykład jest syntezą jej dotychczasowej pracy.

   Co to jest genealogia? 

Zapytana publiczność odpowiedziała, iż słowo genealogia kojarzy się z rodziną, badaniami, historią oraz korzeniami. To jest podróż w czasie, podczas której odkrywa się przeróżne związki w rodzinie. Podczas wykładu genealogia została przedstawiona jako drzewo genealogiczne z wtyczką. Wtyczka ta oznaczała, iż zawsze istnieje możliwość „podłączenia się” do rodziny.

   Dlaczego i jak badamy?

Badamy, ponieważ poszukujemy odpowiedzi o naszych korzeniach i tożsamości. Dzięki badaniom możemy odkryć m.in. biologicznych rodziców, nieznanych spadkobierców, a nawet historie przebytych chorób w rodzinie. Pierwszym krokiem w stronę przygotowań do poznania swojej historii powinno być rozeznanie się, co właściwie już wiemy o  swoich korzeniach. Następnie można przeszukać archiwum domowe, porozmawiać z rodziną, a także odwiedzić cmentarz. Ważną rolę odgrywa również wiedza, dzięki której można prześledzić losy naszych przodków. Przykładowo, jeżeli nasi dziadkowie emigrowali z Polski do Ameryki, warto zadać sobie pytanie, jak wówczas można było dostać się do Ameryki. Jeśli podróżowali statkiem, można sprawdzić listę pasażerów w celu potwierdzenia ich wyprawy.   

   Gdzie i co powinno się badać?

Na początku godnym polecenia jest poszukanie informacji w domu, u rodziny. Potem można poszukać aktów urodzenia zdjęć, świadectw, aktów osobowych, książek adresowych w archiwach i urzędach. Największą siecią archiwalną jest Państwowe Archiwum z siedzibą w Warszawie. Jest tam wiele stanowisk, gdzie można uzyskać pomoc. Niestety pracownicy mówią tylko po polsku

   Bazy danych online

Ponadto, istnieje także wiele baz danych w Internecie. Do różnorodnego zasobu źródeł internetowych można zaliczyć SEZAM – zbiór danych dla archiwum państwowego, IZA – dla inwentarzy, ELA dla rejestrów oraz spisu ludności, PRADZIAD dla księgi parafialne i aktów stanu cywilnego, All in, który zawiera informacji z wymienionych portali, czy też Grobonet – dla grobów. Poza tym dostępne jest także szczególne archiwum dla miast Toruń i Bydgoszcz, gdzie można także szukać po nazwisku informacji o członkach rodziny.  

   Optymistyczna czy przerażająca perspektywa przyszłości

Możemy spodziewać się, iż w niedalekiej przyszłości dalsze badania przybiorą zupełnie inny kierunek, mianowicie będzie się poszukiwać dokładnych informacji o poszczególnych osobach zamiast próby odbudowania drzewa genealogicznego. Publiczny centralny rejestr PESEL służy zbieraniu informacji o osobach zameldowanych w Polsce, ich dzieci oraz małżonków. Mimo że obecnie ochrona danych osobistych nie zezwala na  dokładne badania, można przypuszczać, iż w przyszłości o wiele prościej będzie zidentyfikować swoich przodków na podstawie numeru PESEL. Media społeczne już ułatwiają   odnalezienie członków rodziny. Przypuszczalnie będą one stanowiły istotne źródło informacji dla badań genealogicznych. Poza tym, wiele urządzeń domowych zbiera o nas dane: samochody wiedzą, dokąd pojechaliśmy, telewizory znają nasze ulubione kanały. Takie urządzenia są potencjalnym źródłem o naszych zwyczajach, które być może będą użyte przez naszych potomków. Patrząc globalnie, można nadmienić, iż obecnie prowadzone są prace nad projektem „Genographic project“, którego celem jest odczytanie dokładnego pochodzenia na podstawie kodu genetycznego DNA. Stąd też rodzi się pytanie, czy przyszłe możliwości dla poszukiwań rodziny powinny wywoływać optymizm czy raczej strach.               

Beata Walczakiewicz