Prof. dr Isabel Röskau – Rydel

Dnia 15 listopada 2016 roku w siedzibie Polskiej Akademii Nauk Stacji Naukowej w Wiedniu odbył się wykład w języku niemieckim prof. Isabel Röskau – Rydel pt. Wie ,,aus Deutschen Galizier und aus Galiziern Polen wurden”. , z wprowadzeniem prof. Kerstin Jobst.

Dyrektor Stacji, prof. Bogusław Dybaś, powitał licznie zgromadzonych gości oraz przedstawił prelegentkę. Prof. Isabel Röskau – Rydel, autorka książki Niemiecko-austriackie rodziny urzędnicze w Galicji 1772-1918. Kariery zawodowe – środowisko – akulturacja i asymilacja, jest związana z Uniwersytetem Pedagogicznym w Krakowie. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół dziejów i kultury Austrii i Niemiec w XIX i XX wieku oraz historii społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem historii społecznej Galicji.

Prof. Kerstin Jobst, z Uniwersytetu Wiedeńskiego, podkreśliła, że książka oraz badania prowadzone przez prof. Röskau – Rydel są pionierskie, a autorce udało się zgromadzić imponującą bazę źródłową. Atutem publikacji jest również nowoczesne ujęcie metodologiczne badanej problematyki.

Swój odczyt prof. Röskau – Rydel rozpoczęła od przedstawienia ogólnej sytuacji panującej w Galicji od pierwszego rozbioru do końca I wojny światowej. Mieszkańcy tych terenów byli najczęściej katolikami, jednak bardzo istotną rolę, zwłaszcza w stolicy – Lwowie, odgrywali również Ormianie. Dużą część społeczeństwa stanowili grekokatolicy oraz Żydzi. Profesor wyznaczyła kilka etapów w historii asymilacji, m. in. rok 1830, 1848 oraz 1869. Daty te są związane nie tylko ze zmianami administracyjnymi, ale również reformami szkolnictwa w monarchii. Były one o tyle ważne, że rodziny niemiecko – austriackie znały najczęściej zarówno język niemiecki, jak i polski.

Koloniści niemieccy przybyli do Galicji głównie z terenów Badenii oraz Wirtembergii. Bardzo szybko, bo już w drugim pokoleniu, można dostrzec w tych przypadkach zjawisko akulturacji, czyli proces przyjmowania kultury polskiej. Prof. Röskau – Rydel przedstawiła m.in. historię Josepha Aloisa Reitzenheima, prawnika, który brał udział w powstaniu listopadowym. Po jego upadku udał się na emigrację do Szwajcarii, aby później znaleźć się w Paryżu, gdzie nadal działał w organizacjach wspierających odrodzenie Polski. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim jako weteran walk o niepodległość. Moritz Ostermann również uczestniczył w walkach powstania 1830-31. Poległ na warszawskiej Pradze, w walce z żołnierzami rosyjskimi. Po I wojnie światowej i rozpadzie monarchii habsburskiej większość urzędniczych rodzin zdecydowało się na przyjęcie obywatelstwa polskiego i pozostanie w II Rzeczypospolitej, a tylko nieliczni powrócili na tereny niemieckie.

Joanna Brzegowy