Prof. Tadeusz Sarnowski
W dniu 11 maja 2017 r. w Stacji Naukowej PAN odbył się wykład prof. Tadeusza Sarnowskiego pt. „Rzym poza granicami cesarstwa. Siedemnaście lat (1997-2013) polskich wykopalisk na Krymie”.
Dyrektor Stacji w latach 2007-2019, prof. Bogusław Dybaś, powitał licznie zgromadzonych gości oraz przedstawił prelegenta. Prof. Tadeusz Sarnowski jest polskim archeologiem prowincji rzymskich. Od 1958 do 1962 roku uczęszczał do Gimnazjum w Żołyni, na południu Polski, gdzie w roku 1962 zdał maturę. Do 1969 roku studiował śródziemnomorską i prowincjonalnorzymską archeologię, historię starożytną i afrykanistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1970-1974 Sarnowski ukończył studia doktoranckie z archeologii klasycznej, broniąc doktorat w 1975 roku w Warszawie na temat zobrazowań willi na późnorzymskich mozaikach w Afryce Północnej. Po ukończeniu rozprawy habilitacyjnej w 1988 roku, poświęconej wojsku rzymskiemu na terenach dolnodunajskich oraz na północy Morza Czarnego, od 1990 roku Sarnowski został następcą swojego nauczyciela, Kazimierza Majewskiego, i jako otrzymując tytuł profesor nadzwyczajny, a od roku 2002 jako profesor zwyczajny aż do przejścia na emeryturę w styczniu 2016, kierował Zakładem Archeologii Prowincji Rzymskich Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Większe projekty badawcze, w których Sarnowski brał udział lub dalej bierze, przeważnie w roli dyrektora, to wykopaliska w Novae (obóz legionowy nad dolnym Dunajem, Bułgaria) oraz na Krymie w Bałakławie (fort rzymski i świątynia Jowisza Dolicheńskiego), w okolicznych strażnicach wojsk rzymskich i w obrębie starożytnych farm na wiejskim terytorium Chersonezu Taurydzkiego (obecnie Sewastopola). Jego badania koncentrują się na wojskowej, administracyjnej i ekonomicznej historii obszaru dolnego Dunaju oraz greckich miast północnego wybrzeża Morza Czarnego za czasów rzymskich, jak również na ikonografii rzymskich mozaik z północnoafrykańskich prowincji Cesarstwa Rzymskiego. Sarnowski jest członkiem korespondentem Niemieckiego Instytutu Archeologicznego oraz współwydawcą czasopism Archeologia i Światowit.
Podczas wykładu profesor Sarnowski przedstawił wyniki polskich wykopalisk na Krymie w latach 1997-2013. Wspomagając się prezentacją multimedialną przedstawił historię prac prowadzonych przez archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego oraz Muzeum Chersonezu Taurydzkiego w Sewastopolu na terenie sewastopolskiej aglomeracji. Prace te polegały nierzadko na ratowaniu bogatego dziedzictwa archeologicznego z czasów rzymskich przed zagrażającym zniszczeniem. Badania terenowe zostały przeprowadzone głównie w strefie przygranicznej obszaru wiejskiego greckiej kolonii, Chersonez Taurydzki. Badaniom poddano tam Dolichenum, wieże obserwacyjne i strażnicze, gospodarstwa wiejskie z czasów rzymskich, jak również materiał inskrypcyjny oraz stemple na dachówkach z rzymskiego fortu na przylądku Aj-Todor (starożytny Charax) i innych miejsc stacjonowania armii rzymskiej na Krymie. Profesor przypomniał również krótko, że w 1996 roku otwarto zamknięte dotąd „zakazane” miasto Sewastopol – nie tylko dla mieszkańców Krymu, ale także dla wszystkich Ukraińców i obcokrajowców. Osiemnaście lat później, wiosną 2014 r., doszło do aneksji Krymu, jak również miasta Sewastopol, do Rosji.
Podczas wykładu profesor Sarnowski zaprezentował dokumentację fotograficzną – zarówno wykonaną z ziemi, jak i z powietrza – jak również archeologiczne mapy lotnicze oraz wyniki geomagnetycznych pomiarów badanych terenów. Wiele z nich wykonano pod jego ścisłym nadzorem. Zaprezentowane zostały także niektóre teksty epigraficzne, stemple na cegłach i dachówkach oraz istotne komponenty różnych budynków, jakie odkryto podczas prac wykopaliskowych miedzy 1997 a 2013 rokiem. Dla lepszego i pełniejszego zobrazowania odkrytych budynków profesor Sarnowski przedstawił licznie przybyłej publiczności także dokumentację rysunkową, która stanowiła podstawę dla nowoczesnych, komputerowych wizualizacji.
Po wykładzie nastąpiła dyskusja. Padło szereg pytań dotyczących szczegółowych aspektów treści wystąpienia, w tym np. możliwości zobaczenia zebranych na Krymie archeologicznych znalezisk przez odwiedzających ten region oraz sytuacji na Krymie z perspektywy badacza. Następnie Dyrektor Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu, Profesor Bogusław Dybaś podziękował wszystkim za przybycie i zaprosił do kontynuowania rozmów w kuluarach.
Adam Czartoryski
