Dnia 4 listopada miał miejsce wykład Aleksandry Szymanowicz-Hren w języku niemieckim zatytułowany „Das Faniteum. Wiener Tadsch Mahal. In memoriam Fanitae.” Wydarzenie odbyło się w ramach „Hietzinger Kulturherbst”.

W kaplicy byłego przytułku Faniteum, a obecnie klasztoru karmelitanek bosych, zgromadziło się ponad 60 słuchaczy. Radny dzielnicy Hietzing, Klaus Daubeck, otworzył spotkanie, następnie głos zabrała siostra Benedicta, która opowiedziała pokrótce o wspólnocie zakonnej Karmelitanek.

Wykład rozpoczął się przypomnieniem sylwetki hrabiego Karola Lanckorońskiego, fundatora przytułku Faniteum. W dniu wydarzenia przypadała 169. rocznica urodzin hrabiego. Mecenas, kolekcjoner sztuki i miłośnik włoskiego odrodzenia był żonaty trzy razy, pamięci swojej drugiej zmarłej żony, „Fanity” Franziski von Attems Heiligenkreuz poświęcił budowlę w Ober St.Veit,gdzie umieścił przytułek dla biednych dziewcząt-rekonwalescentek z wiedeńskich szpitali. Pierwotnie para zamierzała w tej lokalizacji wzniesienie letniej willi podmiejskiej. Plan ten pokrzyżowała śmierć Fanity, która zmarła wydając na świat syna pierworodnego syna Karola, Antoniego.

Pomimo zmiany planów fundator nie zrezygnował z wyposażenia budowli w liczne dzieła sztuki dawnej i współczesnej. W kaplicy umieścił nabyty w 1900 roku w Rzymie przeniesiony na płótno piętnastowieczny fresk autorstwa Lorenzo di Fiorenzo. Malowidło przedstawiało tronującą Madonnę adorowaną przez dwóch świętych. Niestety na krótko przed wybuchem II wojny światowej zostało rzeniesieone do miejskiego pałacu Lanckorońskich na Jacquingasse, gdzie padło ofiarą bombardowania.

W kaplicy ponadto znajdowały się kopie rzeźb Donatella, renesansowe malowidło ze sceną Narodzenia, krucifiks flankowany obrazami przedstawiającymi św. Marię Magdalenę i św. Weronikę oraz postaci aniołów. Tę ostatnią kompozycję zastąpił relief wyobrażający siedzącą Franziskę i stojącego Karolaz synem Antonim na ręku. Autorem reliefu jest Herman Lang a jego antykizująca forma ma swój pierwowzór w antycznej stelli grobowej z muzeum w Luwrze. Jest to przykład częstego w zamówieniach artystycznych Karola Lanckorońskiego wzorowania się na istniejących, znanych mu zabytkach.

W budynku zaplanowano także szerokie korytarze, które oferowały miejsce dla eksponowania kolejnych dzieł. We wzorowanym pod względem architektury na florenckim klasztorze San Marco korytarzu fundator zlecił udekorowanie ścian freskami. Wykonawcą tego zadania był Wilhelm Steinhausen. Pod dyktando Lanckorońskiego zrealizował on cykl fresków, przedstawiających sześć uczynków miłosierdzia. Wykonująca je kobieta otrzymała rysy twarzy zmarłej Fanity. Także inne osoby z otoczenia hrabiego zostały uwiecznione na freskach, m.in. znajdziemy tam autoportret malarza. Ponadto powstał fresk z wyobrażeniem Dobrego Pasterza oraz dwa malowidła „Ucieczka do Egiptu” i „Św. Krzysztof”. Lanckoroński planował także inne dekoracje, przykładowo malowidło ilustrujące biblijną scenę „pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie” w bawialni przytułku. Zamierzenie to nie zostało zrealizowane.

Kolejny korytarz mieścił niewielką galerię malarstwa. Znajdował się tam m.in. drugi renesansowy fresk z tronującą Madonną, z XV wieku oraz późniejsze obrazy religijne, przedstawiające scenę narodzenia, uzdrowienie chorego czy płacenia jałmużny.

Ten pobieżny przegłąd dzieł sztuki, jakie zdobiły Faniteum, pozwala wysnuć wniosek, że nie był to zbiór dobrany przypadkowo. Tematyka obrazów obraca się wokół rodziny, macierzyństwa, kobiet jak i uzdrowienia i dobroczynności. Tym samym upamiętnia osobę Fanity i podkreśla charakter przytułku dla rekonwalescentek.

Aleksandra Szymanowicz-Hren