Dr Bernadetta Darska

24 kwietnia 2018 r. w Sali Sobieskiego Polskiej Akademii Nauk, Stacji Naukowej w Wiedniu odbył się wykład dr hab. Bernadetty Darskiej poświęcony twórczości Martina Pollacka. Wprowadzenia oraz przedstawienia prelegentki dokonał Dyrektor Polskiej Akademii Nauk, Stacji Naukowej w Wiedniu w latach 2007-2019, prof. Bogusław Dybaś.

Dr hab. Bernadetta Darska, wykładowczyni na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, swoje wystąpienie poświęciła różnym formom pamiętania oraz nośnikom pamięci obecnym w reportażu Martina Pollacka. Jednym z takich nośników, niezwykle silnie widocznym w omawianej twórczości literackiej była historia własnej rodziny („Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu”). W twórczości Pollacka autorefleksja jest sposobem na zmierzenie się z subiektywną pamięcią, głównie poprzez jej konfrontację z faktami i dokumentami. Źródłem i nośnikiem pamięci może być także krajobraz jako świadek wydarzeń historycznych („Skażone krajobrazy”) lub fotografia, która często jest jedynym dowodem istnienia świata który przeminął i został zapomniany. W pisarstwie Martina Pollacka zdjęcie jest często punktem wyjścia, potrafi być źródłem bogatym w szczegóły, które często umykają w tekście. Zarówno w twórczości literackiej jak i w codziennym funkcjonowaniu pamięć posiada jednak swoje ograniczenia – subiektywne (zapominanie) oraz obiektywne (odmowa dostępu do źródeł), co tym bardziej podkreśla znaczenie nieustannego konfrontowania się z własnym wyobrażeniem przeszłości.

Proces pamiętania to również wyzwanie i zobowiązanie – często wymaga zmierzenia się z własnymi przekonaniami. Bernadetta Darska zwróciła także uwagę, iż literackie opowiedzenie się po stronie pamięci to także część pracy twórczej, próba przywołania wydarzeń trudnych, wstydliwych, przez długi czas zapomnianych.

Dyskusja po wystąpieniu dr hab. Darskiej dotyczyła głównie relacji między pamięcią indywidualną i kolektywną oraz sposobów pamiętania i zawodności własnej pamięci.

Joanna Jakutowicz