Prezentacja projektu badawczego Doroty Wiśniewskiej

W czwartek, 19 lipca 2018 r. w Sali Sobieskiego Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu w ramach prezentacji projektów badawczych stypendystów Fundacji Lanckorońskich odbył się wykład Doroty Wiśniewskiej pt. „Przełamać milczenie źródeł. Potencjał osiemnastowiecznych relacji dyplomatycznych w badaniach nad historią kobiet”. Spotkanie rozpoczął prof. Bogusław Dybaś, dyrektor Stacji PAN w Wiedniu w latach 2007-2019. Przedstawił on referentkę oraz dokonał wprowadzenia do tematu.

Dorota Wiśniewska jest doktorantką w Instytucie Historii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Université de Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines, Paris Saclary. W ramach doktoratu prowadzi badania nad obecnością kobiet w polityce Polski i Francji XVIII w.

Podczas swojego wystąpienia w Stacji PAN w Wiedniu skupiła się na aspekcie politycznej aktywności kobiet w stronnictwie francuskim w Polsce w XVIII w. Zaznaczyła, iż ze względu na skromny materiał źródłowy, nierzadko milczący na temat politycznej roli kobiet, trudno całościowo uchwycić ich aspiracje w życiu publicznym XVIII w.

Stronnictwo francuskie w Polsce w XVIII w. było skupione wokół ambasadora Charlsa Francois’a de Broglie. Do nielicznych, uchwyconych źródłowo, kobiet związanych z tym stronnictwem należały m.in.: Katarzyna z Potockich Kossakowska, Katarzyna z Zamoyskich Minszech, Urszula z Branickich Lubomirska i Zofia z Krasińskich Lubomirska. Ich nazwiska pojawiają się w kontekście stronniczek opcji francuskiej, których kontakty towarzyskie oraz pozycja społeczna mogły zostać wykorzystane w propagowaniu idei owego stronnictwa w Polsce. Ich aktywność polityczna przybierała różne formy i różne natężenie. Niektóre z arystokratek były aktywne politycznie przez całe życie, inne wkraczały do polityki dopiero po wychowaniu dzieci. Także sposób angażowania się w życie publiczne nie był jednolity: jedne utrzymywały korespondencję z otoczeniem ambasadora, inne organizowały spotkania towarzyskie lub działały na rzecz forsowania konkretnych idei zarówno wewnątrz własnego stronnictwa jak i poza nim.

Jak już wspomniano, ze względu na niewielką ilość wzmianek w źródłach dotyczących politycznej aktywności kobiet, temat można jedynie naszkicować, i należy brać pod uwagę fakt, iż kobiety w życiu politycznym XVIII w. pełniły często drugoplanową rolę, a o ich aktywności dyplomatycznej źródła, wytworzone w większości przez mężczyzn, milczą lub mówią ogólnikowo.

Pytania po wystąpieniu dotyczyły m.in. pozycji społecznej kobiet w XVIII w., motywów aktywności politycznej oraz skuteczności ich działań.

Joanna Jakutowicz