Konferencja

W dniu 22 marca 2012 r. w Polskiej Akademii Nauk - Stacji Naukowej w Wiedniu odbyła się konferencja poświęcona Walterowi Leitschowi, niezwykłemu historykowi zajmującemu się dziejami Europy Środkowo-Wschodniej, którego życiorys odzwierciedla burzliwe dzieje XX wieku. Konferencja ta została zorganizowana w współpracy z Instytutem Historii Europy Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie Wiedeńskim. Urodzony w Wiedniu w 1926 r., musiał w 1938 r. wraz z rodzicami opuścić Austrię i znalazł się w Estonii. Jego rodzina stała się jednak ofiarą stalinizmu; po deportacji do Kazachstanu spędził ponad pięć lat w łagrze. Dopiero w 1947 r. udało się mu powrócić do Wiednia, gdzie studiował filologię słowiańską i historię na Uniwersytecie Wiedeńskim. Od 1965 r. został profesorem w Instytucie Historii Europy Środkowo- Wschodniej.
Konferencja zatytułowana Walter Leitsch und die polnische Historiographie miała głównie na celu ukazanie jego badań poświęconych historii Polski oraz jego bliskiej współpracy z polskimi historykami. Uroczystego otwarcia konferencji dokonał profesor Bogusław Dybaś, dyrektor Stacji, następnie licznie zgromadzonych gości powitali kolejno wiceprezes Austriackiej Akademii Nauk, Arnold Suppan profesor em. Instytutu Historii Europy Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie Wiedeńskim, przedstawiciel Instytutu Historii Europy Środkowo-Wschodniej, profesor em. Instytutu Historii Europy Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie Wiedeńskim Andreas Kappeler, oraz dawny prezes Klubu Profesorów przy Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu, profesor Jan Zazgornik. Walter Leitsch był członkiem Klubu Profesorów.

Pierwsza część konferencji poświęcona była ukazaniu bliskich kontaktów Waltera Leitscha z polskim środowiskiem uczonych. Jak podkreślił w swoim referacie profesor Jerzy Wyrozumski z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, jak również sekretarz generalny Polskiej Akademii Umiejętności, Walter Leitsch związany był przez długi czas z krakowskim kręgiem historyków i wraz z Józefem Buszko zainicjował pięciotomową serię publikacji Studia Austro – Polonica. Wiedeński historyk umożliwił wielu polskim naukowcom pobyty badawcze w Austrii, a przy powstaniu każdego tomu współpracowali austriaccy i polscy badacze. W następnym referacie profesor Sławomir Gawlas z Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego przedstawił osobiste wspomnienia z prawie dwudziestoletniej znajomości z Walterem Leitschem odczytując wruszające fragmenty z obszernej korespondencji między dwoma uczonymi. Profesor Gawlas przez wiele lat pomagał Profesorowi Leitschowi nabywać w Polsce książki dla biblioteki Instytutu Historii Europy Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie Wiedeńskim. Kolejnym aspektem owocnej współpracy Leitscha z polskimi naukowcami były obrady polsko-austriackiej komisji zajmującej się podręcznikami szkolnymi i sposobami przedstawiania w nich historii i geografii drugiego kraju. Problematykę tę podjęła w swoim referacie profesor Marija Wakounig, wieloletnia uczennica profesora Leitscha, która również brała udział w obradach komisji.

Druga część konferencji poświęcona była pracom historycznym profesora Leitscha. Jego badania dotyczące historii Polski koncentrowały się na epoce Zygmunta III Wazy, a opus magnum jego życia, które ukazało się na krótko przed jego śmiercią, stanowi czterotomowa publikacja zatytułowana Das Leben auf dem Hof von Sigismund III von Polen, która jest efektem jego ostatnich dwudziestu lat badań. Jak zaznaczył profesor Edward Opaliński z Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego, książka ta zmieniła całkowicie postrzeganie króla Zygmunta III, który wcześniej prezentowany był w zdecydowanie negatywnym świetle. W następnym referacie Almut Bues (Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie) przedstawiła prace nad opus magnum Leitscha jako wzorowy przykład badań nad źródłami. Ostatnie referaty: profesora Bogusława Dybasia i profesora Christopha Augustynowicza (Instytut Historii Europy Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie Wiedeńskim) podejmowały tematykę, którą również zajmował się profesor Leitsch, dotyczącą późniejszych epok historii Polski, w tym badań nad Janem III Sobieskim i XIX stuleciem. Profesor Bogusław Dybaś przedstawił w swoim referacie wszystkie prace naukowe Leitscha o Królu Janie III Sobieskim, wśród nich recenzje biografii poświęconych „wybawicielowi Wiednia” pióra Ottona Forst-Battaglii, Gerdy Leber-Hagenau oraz Zbigniewa Wójcika. Z lekkim żalem skonstatował, że uczony wprawdzie nie napisał opus magnum o Sobieskim podobnego do pracy o królu Zygmuncie III, ale przedstawione prace jednak pokazują jego zainteresowanie epoką Sobieskiego.
Walter Leitsch całe życie poświęcił pracom historycznym, mimo że właściwie chciał zostać filologiem. Jego znajomość szesnastu języków, w tym świetna znajomość języka polskiego budziła powszechny podziw. Marcowa konferencja odbyła się w przededniu kolejnej rocznicy urodzin Waltera Leitscha. Na zakończenie wieczoru odbył się krótki koncert w wykonaniu trzech młodych polskich muzyków: Krzysztofa Kokoszewskiego, Jacka Stolarczyka i Piotra Kościka, którzy zaprezentowali dwa dzieła Astora Piazolli: Oblivion i Le Grand Tango.

Anna Głowacka