Prof. dr. hab. Adam Łukaszewicz

Badania wykopaliskowe w strefie Morza Śródziemnego znalazły się bardzo wcześnie w kręgu zainteresowań Polaków, datuje się bowiem ich początki już na II połowę XVIII w. W 1784 r. w wykopaliska w południowej Italii prowadził hrabia Stanisław Potocki. Również w XIX w. wykopaliska stały się domeną przedstawicieli szlachty. Np. w 1861 r. prowadził je hrabia Michał Tyszkiewicz.
W czasach nam współczesnych dominującym ośrodkiem na polu badań archeologicznych w strefie Morza Śródziemnego stała się Warszawa. W 1959 r. powstało centrum badań archeologicznych. Jednym z głównych miejsc prowadzenia prac wykopaliskowych jest Aleksandria, jedno z najważniejszych miast starożytnego Egiptu. Szacuje się, że około 59 r. przed narodzinami Chrystusa miasto to o powierzchni 900 ha liczyło 300 tys. mieszkańców, przy tym mogło tu chodzić wyłącznie o mężczyzn. W czasach Kleopatry VII żyło tu 600 tys. mieszkańców. Miasto to opisywali Herodot i Strabo. Było to miasto wieloetniczne. U schyłku antyku miasto to uległo znacznym zniszczeniom w wyniku trzęsień ziemi, tsunami i wojen. Liczebność Aleksandrii zdecydowanie zmalała.
W 1958 r. gościnie profesorem w Aleksandrii był prof. K. Michałowski. Z jego osobą wiążą się początki polskich współczesnych wykopalisk w Aleksandrii. W latach 50-tych XX wieku niszczono w tym mieście umocnienia zbudowane przez Francuzów jeszcze w 1799 r. Dało to okazję do prac wykopaliskowych. Od lat 60-tych polscy archeolodzy odkrywali różne elementy starożytnego miasta, teatr, domy z czasów bizantyńskich, ulice, termy, arabską nekropolię z VIII-XII wieku. Prowadzone badania wykopaliskowe  sięgająły 17 metrów głębokości. Prace trwają już ponad 50 lat i dotychczas przyniosły niezwykle dużo nowych ustaleń.