Mgr Michał Wojnowski

W dniu 18 marca 2010 r. w Stacji Naukowej PAN w Wiedniu odbył się wykład w ramach prezentacji stypendystów Fundacji Lanckorońskich. Wykład pt. "Katafrakci – ciężka kawaleria Imperium Bizantyjskiego jako kontynuacja starożytnych katafraktów i klibanariuszy (cataphracti, clibanarii)" wygłosił mgr Michał Wojnowski, który na Uniwersytecie Jagiellońskim przygotowuje dysertację na seminarium bizantyjskim pod kierunkiem prof. Macieja Salomona.
Podczas wykładu referent przedstawił wyniki swoich badań do pracy doktorskiej. Tematyka pracy dotyczy bizantyjskiej kawalerii, jej organizacji, taktyki, ekwipunku i roli społecznej. Istotna jest również kwestia , na ile ten rodzaj ciężkozbrojnej kawalerii stanowi kontynuację starożytnych typów ciężkozbrojnej jazdy (cataphractii, clibanarii). Porównanie konstrukcji elementów broni i opancerzenia używanego przez bizantyjską ciężką kawalerię w VI w. i pierwszej połowie VII w. z wyposażeniem stosowanym przez starożytnych katafraktów prowadzi do wniosku, że bizantyjska ciężka kawaleria jest ich kontynuacją, nie dotyczy to jednak taktyki i wyglądu formacji, ale podobieństw w używanej broni i innych elementów wyposażenia.
W swoim odczycie autor podkreślił, że znane w starożytności określenia cataphractii i clibanarii uległy zapomnieniu w czasach bizantyjskich. W X w. pojawiły się one na nowo- najprawdopodobniej w związku z tzw. Renesansem macedońskim i odrodzeniem się tradycji antycznych w kulturze bizantyjskiej. Formacje te nie były oparte tylko i wyłącznie na modelu starożytnym, ale powstały jako kontynuacja wzorców antycznych. Jeźdźcy byli wyposażeni w podobne opancerzenie ochronne jak ich starożytni prekursorzy. Używali także tych samych taktyk, np. walcząc w klinie- porządku kolumny, który przypisuje się starożytnej kawalerii tego typu. Podobnie jak w starożytności, tak i w X w. temu typowi kawalerii towarzyszyli konni łucznicy. Problem polega na znalezieniu informacji dotyczących VII-VIII w. - tzw. wieków ciemnych.
Występowanie ciężkiej kawalerii jest uznawane za symbol przejścia ze świata antycznego do czasów średniowiecza. Jednakże prowadzone badania wyraźnie wskazują, że ciężka kawaleria Imperium Bizantyjskiego stanowi kontynuację starożytnych ciężkozbrojnych cataphractii i clibanarii.
Po wykładzie odbyła się ciekawa dyskusja, dotycząca między innymi roli społecznej, przedstawień graficznych i taktyki stosowanej przez bizantyjską kawalerię.