Dnia 27 marca 2009 r. w Sali Sobieskiego Polskiej Akademii Nauk odbyła się dyskusja panelowa Ossolineum jako miejsce pamięci w Polsce i Środkowo-Wschodniej Europie. Dyskusja odbyła się z okazji zakończenia wystawy poświęconej Ossolineum, która  była prezentowana w Austriackiej Bibliotece Narodowej w dniach od 27 lutego do 29 marca 2009 r.
Dyskusję otworzył Dyrektor Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk, profesor Bogusław Dybaś, a poprowadziła ją Elżbieta Dzikowska. Na początku spotkania zaprezentowano film przedstawiający w niezwykle ciekawy sposób skomplikowane dzieje Zakładu Narodowego im. Ossolińskich od początku  XIX wieku do czasów współczesnych oraz sylwetkę założyciela hrabiego Józefa Maksymiliana Ossolińskiego.
Po prezentacji filmu rozpoczęła się dyskusja panelowa, w której wzięli udział wybitni polscy i austriaccy historycy. Problematyka Ossolineum jako miejsce pamięci stanowiła punkt wyjścia do rozmów o  specyficznej sytuacji narodowościowej dawnej Rzeczypospolitej. Zwrócono uwagę na to, że Rzeczypospolita była państwem o ogromnej różnorodności kulturowej. Poruszono przede wszystkim kwestię tożsamości narodowej oraz zmiany rozumienia pojęcia naród na przestrzeni minionych stuleci. Uczestnicy dyskusji podkreślili, że pojęcie tożsamości narodowej rozprzestrzeniało się w ciągu wieków od warstw najwyższych na coraz szersze warstwy społeczeństwa. Na początku XX wieku żyjące na tej samej ziemi różne narody zapragnęły mieć własne państwo, co zaowocowało powstaniem państw na terenie Europy Środkowo-Wschodniej po 1918 r., ale równocześnie zaostrzaniem się nacjonalistycznych konfliktów. Problematyka tożsamości do dziś dnia jest aktualna, o czym świadczy żywa pamięć o konfliktach, przedstawianie losów narodów i ich mitologizacja.
Uczestnicy dialogu wyjaśnili różnice pomiędzy pojęciem państwa  a narodu, który może przetrwać mimo tego, że nie istnieje państwo. Tożsamość narodową pozwala zachować pamięć o historii, literatura, język, kultura. Takim miejscem przechowywania pamięci o narodzie było Ossolineum, którego zadaniem od samego początku było przechowywanie skarbów literatury i kultury polskiej. Dlatego w czasie zaborów, gdy nie istniało państwo polskie, tak ogromne było znaczenie Ossolineum. Zbiory Ossolineum, tak jak i narody Europy mają swą skomplikowaną, pełną paradoksów historię. Książki, które z taką pieczołowitością zbierał Ossoliński, przez długi czas nadworny bibliotekarz cesarskiej biblioteki w Wiedniu, przechowywane we Lwowie, trafiły po 1945 roku do Wrocławia.
Tematyka dyskusji wzbudziła głęboki oddźwięk wśród publiczności, która z podjęła dialog o problemach narodowościowych Europy Środkowo-Wschodniej. Uczestnicy spotkania podzielili się niejednokrotnie głębszymi refleksjami, jak i osobistymi przeżyciami. Żywa dyskusja poświadcza głębokie zainteresowanie problematyką narodowościową Europy. Gdyż przypominając słowa Milana Kundery, Europa Środkowo-Wschodnia stanowi największą różnorodność na najmniejszym obszarze. Zwracając się ku przyszłości podkreślono jak ważne jest podejmowanie dialogu i próba trudnego nawet pojednania. Bo nawet jeśli różne narody nie polubiły swej wspólnej trudnej historii, to ważne jest jednak, aby polubiły się nawzajem. Dyskusja przypomniała o międzynarodowych, skomplikowanych korzeniach Europy i o paradoksach historii.