W dniu 23 kwietnia 2009 roku w Stacji Naukowej PAN w Wiedniu odbyło się seminarium zatytułowane „KZ-Gedenkstätten in Europa: Majdanek und Mauthausen”.
Było to kolejne w ostatnim czasie naukowe przedsięwzięcie w Stacji związane z trudnymi tematami historii II wojny światowej, po prezentacji filmu „Henryk Sławik – polski Wallenberg” i dyskusji panelowej na ten temat w październiku 2007 roku oraz wykładzie prof. Andrzeja Koli „Archeologia zbrodni. Warsztat archeologiczny w służbie wyjaśniania zagadek niedawnej przeszłości (na przykładzie badań archeologiczno-ekshumacyjnych cmentarzysk ofiar stalinizmu w Charkowie i Kijowie)” w marcu 2008 roku.
Zorganizowanie spotkania poświęconego problematyce hitlerowskich obozów koncentracyjnych wynikało z przeświadczenia, że po pierwsze współczesne funkcjonowanie miejsc pamięci zorganizowanych w dawnych obozach wymaga dyskusji na temat ich znaczenia i odbierania współcześnie przez nowe generacje, po drugie w polskiej świadomości obozy koncentracyjne zawsze zajmowały i zajmują bardzo ważne miejsce, natomiast w austriackiej – właśnie w kontekście Mauthausen, jednego z największych (z licznymi podobozami) i najcięższych obozów nazistowskich, a także ciągle aktualnego problemu rozliczenia z dziedzictwem wojny – stają się także coraz ważniejsze, po trzecie wreszcie brak jest szerszej polsko-austriackiej dyskusji i wymiany poglądów na ten temat.
W ramach seminarium wygłoszone zostały dwa referaty.
Dr Tomasz Kranz mówił na temat: „Majdanek – die älteste Gedenkstätte Europas. Gestern und heute”, ukazując zarówno historię najstarszego muzeum poobozowego w Europie, jak i jego współczesne problemy związane między innymi z konserwacją eksponatów i obiektów oraz poszukiwaniem nowych form działania, prowadzeniem badań naukowych itp. Dyrektor Kranz przedstawił także istotę muzeum jako miejsca pamięci oraz prowadzoną przez instytucję dzialalność edukacyjną, relizowaną poprzez dni studyjne, warsztaty historyczne i programy oparte na edukacji metodą projektów.
Drugi referat wygłosiła dr Barbara Schätz, szefowa wydziału miejsc pamięci i opieki nad cmentarzami wojennymi austriackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, która mówiła na temat: „Die Neugestaltung der KZ-Gedenkstätte Mauthausen – Ziele, Diskussionen und Ergebnisse”. W swoim referacie referentka skupiła się na poszukiwaniu nowej formuły funkcjonowania wielkiego założenia, jakim jest miejsce pamięci Mauthausen, będącego także każdorazowo w maju, w rocznicę wyzwolenia, miejscem spotkania tysięcy przybyszów z różnych stron Europy, z krajów, z których wywodzili się więźniowie obozu.
Oba referaty wzbudziły żywą dyskusję skupiającą się głównie wokół percepcji ich przesłania przez odbiorców, zwłaszcza jednak przez młodzież szkolną. Aspekt ten stał się przedmiotem dyskusji nie tylko z perspektywy osób współcześnie kierujących nimi (jak oboje referenci), ale także z perspektywy były więźniów obecnych na spotkaniu.
Jednym z ważnych ustaleń spotkania i dyskusji było stwierdzenie potrzeby zorganizowania takiego polsko-austriackiego spotkania w szerszym zakresie – w postaci konferencji czy warsztatu dla osób zainteresowanych z Polski i Austrii. Stacja Naukowa PAN w Wiedniu planuje zorganizowanie takiej konferencji w 2010 roku.