Prof. Dr. Stefan Troebst

Dnia 7 maja 2009 r., prof. Stefan Troebst, zajmujący się badaniami nad kulturą Środkowo-Wschodniej Europy w Instytucie Slawistyki Uniwersytetu w Lipsku, zastępca dyrektora "Geisteswissenschaftliches Zentrum Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas", wygłosił wykład na zaproszenie dyrektora Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu, prof. Bogusława Dybasia. Prelegent przedstawił związek Polski z morzem pt. "Kultura morska czy obsesja na punkcie morza? "Świadomość morska" i "polityka morska" w Polsce".
Na początku wykładu przedstawiono kwestię, dlaczego społeczeństwo państwa kontynentalnego, o przeważnie rolniczym charakterze, którego 85 procent ludności zamieszkiwało ponad 200 kilometrów od linii brzegowej i które dysponowało jednym jedynym portem morskim, było tak zainteresowane morzem i żeglugą morską. Kwestia ta została wyjaśniona na podstawie historii wieku dwudziestego w Polsce, ale wzięto pod uwagę również poprzednie stulecia. Prof. Troebst podkreślił, że tytułowe terminy wykładu "świadomość morska" i polityka morska" są terminami z międzywojennych źródeł polskich, a nie nowo utworzonymi wyrażeniami.
Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej, utworzenie po II wojnie światowej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z granicami przesuniętymi na zachód, powstanie niezależnego związku zawodowego Solidarność - wszystkim tym historycznym wydarzeniom towarzyszyły wyraźne odniesienia do historii politycznej związanej z morzem. Dostęp Polski do morza, który do 1939 r. związany był z prawie imperialnymi żądaniami, jak i obecność Polski na światowych wodach były oceniane jako dowód stabilności państwa.
Historyczne korzenie osadzonego w ideologii związku Polski z morzem sięgają czasów rozbiorów. Wcześniej, w czasach republiki szlacheckiej, szlachta żyła "plecami do morza", panowała wręcz "oceanofobia". Morze znalazło stałe miejsce na mentalnej mapie Polaków i w narodowej mitologii, a jego znaczenie nie zawęża się wyłącznie do oficjalnie tworzonej tradycji. Także ruchy opozycyjne sięgają chętnie do symboliki morskiej. Do morskiej symboliki Solidarności należy kotwica, która wskazuje na Armię Krajową, podziemną armię polską w czasie II wojny światowej. Symbol Armii Krajowej składał się z kotwicy z włączonymi literami P i W - Polska Walcząca.