Mgr inż. Przemysław Jaskółowski

Dnia 25 maja 2009 r. odbył się wykład zatytułowany „Austro-Węgry w okopach 1914-1918 - militarne, społeczne i techniczno-ekonomiczne aspekty wojny pozycyjnej”, który przedstawił mgr . Autor przedstawił w swoim odczycie konflikt zbrojny, zupełnie odmienny od poprzedzających go wojen. I wojna światowa była konfliktem na niespotykaną dotychczas skalę, nie tylko pod względem obszaru, ale też pod względem biorących w nim udział sił militarnych i zastosowanych nowych technik wojennych, środków łączności i przekazu. Należy zwrócić na to, że była to również wojna tocząca się poza linią frontu, w której brały udział całe społeczeństwa. Wojna wkroczyła na niespotykaną dotychczas skalę w życie całych społeczeństw i spowodowała przemiany polityczne i społeczno-obyczajowe. W odczycie został przedstawiony przede wszystkim militarny i techniczny aspekt wojny, który należy do głównego obszaru zainteresowań badawczych referenta.
Autor omówił wzrastający rozwój militarny i niezwykły wyścig technologiczny mocarstw. Zaprezentowano wielorakie aspekty prowadzenia nowoczesnej wojny pozycyjnej, która wiązała się z zastosowaniem nowych technik wojennych i umocnień. Użyto wtedy nowych rodzajów armat, haubic, granatów oraz niedawno wynalezionych miotaczy min, które powodowały ogromne straty wśród wojsk nieprzyjaciela. Referent zwrócił uwagę na to, że po raz pierwszy do celów wojskowych użyto samolotów oraz gazów trujących, co miało ogromny wpływ psychologiczny na żołnierzy. Bardzo ważną rolę odgrywały także umocnienia obronne, które w tym czasie były coraz bardziej rozbudowywane, otaczane zasiekami i drutami kolczastymi, również pod wysokim napięciem. Wojnę pozycyjną prowadzono także na terenach górskich, do czego świetnie przygotowane były wojska austro-węgierskie. Autor przedstawił szczegółowo rozwój wszystkich środków ofensywy i obrony w trakcie wojny.
Szczególną uwagę zwrócił referent na wojnę z perspektywy zwykłych żołnierzy, którzy walczyli i żyli w niezwykle ciężkich warunkach obozowych pośród rozprzestrzeniających się chorób i dokuczliwych pasożytów, kiepskich i monotonnych racji żywieniowych. Wśród żołnierzy wojny 1914-1918 panowała niezwykle wysoka śmiertelność. Wielu z nich czekała śmierć w okopach, w ogniu pocisków artyleryjskich, ale ogromne żniwo zbierały też choroby jak dyfteryt czy dur plamisty. Żołnierze próbowali jednak w chwilach wytchnienia oderwać myśli od walki, grano w karty, rozgrywano mecze towarzyskie, słuchano muzyki z gramofonów, odwiedzano wędrowne kino, pisano listy do krewnych. Niewątpliwą chwilę radości stanowiło otrzymywanie paczek żywnościowych przygotowywanych przez organizacje kobiece. Autor podkreślił różnice między warunkami życia obozowego oficerów i żołnierzy. Ci pierwsi otrzymywali urozmaicone menu, ci ostatni zamieszkiwali w ziemiankach i musieli zadowalać się jednostajnym wyżywieniem.
Wykład wzbogaciła multimedialna prezentacja zdjęć z czasów I wojny światowej ze zbiorów referenta. Zgromadził on ponad dwa tysiące fotografii i dokumentów ilustrujących różnorodne aspekty życia obozowego oraz stosowane wówczas techniki wojenne, środki łączności i systemy umocnień. Wśród prezentowanych obiektów uwagę zwracały zdjęcia i karykatury przedstawiające uciążliwe warunki życia zwykłych żołnierzy.
Autor przedstawił w czasie wykładu projekt przygotowywanej pracy doktorskiej. Referent nawiązał również do swoich wydanych dotychczas dwie książki „Austriacko-węgierska artyleria forteczna w przededniu wybuchu I wojny światowej” oraz „Działa okopowe c. i k. armii 1914-1918”. Obecnie przygotowuje on publikację „Austriacko-węgierskie zapalniki do amunicji artyleryjskiej 1866-1913”, która ukaże się jeszcze w tym roku.