Prof. Jerzy Gaul

Dnia 12 października 2009 r. w Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu odbył się wykład prof. Jerzego Gaula „Posłowie galicyjscy w parlamencie wiedeńskim”. Referent przedstawił znaczenie parlamentu austriackiego dla narodów środkowo-europejskich w latach 1848/1849 i 1861-1918. Zwrócono uwagę na fakt, że pełnił on rolę szkoły parlamentaryzmu i stanowił trybunę ochrony interesów narodowych. Również posłowie polscy aktywnie brali udział w pracach parlamentu i podejmowali ważne zagadnienia dotyczące królestwa Galicji i Lodomerii. Występowali oni w obronie praw narodowych i pracowniczych, podejmowali starania o wspieranie modernizacji Galicji w rolnictwie i leśnictwie, transporcie i komunikacji. Świadectwem udziału polskich parlamentarzystów w pracach parlamentu wiedeńskiego są liczne dokumenty źródłowe, protokoły z posiedzeń, wnioski, adresy skierowane do cesarza zachowane w Austriackim Archiwum Państwowym w Wiedniu. Źródła te świadczą o różnorodnej działalności parlamentarnej w sferze polityki, wyznań, nauczania, służby państwowej, administracji czy sprawiedliwości. Posłowie interesowali się najpilniejszymi sprawami regionu i jego mieszkańców i reagowali na bieżące wydarzenia.
Profesor Gaul zwrócił uwagę na fakt, że Polacy odegrali wielką rolę w polityce wiedeńskiej pod koniec XIX w. i pełnili ważne funkcje polityczne. Jako przykład przybliżył sylwetkę posła galicyjskiego Franciszka Smolki, który został wybrany w 1881 r. prezydentem Izby Posłów. Polscy posłowie osiągnęli nawet rangę ministrów, a na stanowisko szefa rady ministrów cesarz powołał w 1895 r. namiestnika Galicji, Kazimierza Badeni.
Referent podkreślił, że parlament wiedeński był pierwszym europejskim parlamentem, w którym w latach 1911-1918 było reprezentowanych osiem narodów, a posłowie mogli wygłaszać swoje przemówienia w języku narodowym. Podczas wykładu były prezentowane reprodukcje źródeł i dokumentów oraz portrety galicyjskich posłów. Na zakończenie odbyła się ciekawa dyskusja, w której wskazano na współczesny przykład wielonarodowego parlamentu – Parlament Europejski w Strassburgu.