Austriacka premiera filmu

1 grudnia 2009 r. w Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu odbyła się austriacka premiera filmu „Tschüss DDR! Über Warschau in die Freiheit - Żegnaj DDR! Przez Warszawę ku Wolności“. Dokument zrealizowany przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej przedstawia drogę do wolności, jaką późnym latem 1989 roku wybrało wielu obywateli wschodnioniemieckiego państwa – ucieczkę przez Polskę na zachód. W filmie udział wzięli autentyczni bohaterowie tamtych dni. Podczas austriackiej premiery byli obecni świadkowie czasów, o których opowiada ten niezwykły dokument.
Zgromadzonych licznie gości powitał dyrektor Stacji profesor Bogusław Dybaś, który przedstawił premierę filmu w kontekście tegorocznej, dwudziestej rocznicy upadku muru berlińskiego. Wśród wielu uroczystości przypominających to historyczne wydarzenie ważne miejsce zajmuje także premiera filmu dokumentalnego, pokazującego jak jeszcze przed upadkiem muru w Berlinie, wiele osób zaryzykowało ucieczkę przez Warszawę ku wolności. Podkreślił, że jest to także niezwykła okazja spotkania ze świadkami ówczesnych wydarzeń. Gośćmi wieczoru byli Henryk Wujec, polski opozycjonista, w latach 1989-1990 sekretarz Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, organizującego pomoc dla osób uciekających z NRD oraz Thomas Przybylski, którego historia ucieczki jest przedstawiona w filmie. Gospodarz wieczoru podziękował producentom filmu, zarządowi Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, pani Irenie Lipowicz oraz pani Marii Jarmoszuk osobiście zaangażowanej w austriacką premierę. Podziękował również dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu, pani Małgorzacie Grudzińskiej za współpracę w przygotowaniu premiery filmu. Następnie głos zabrał ambasador Austrii, Emil Brix, który podkreślił, że obywatele NRD wykazali się niezwykła odwagą w poszukiwaniu wolności. Zwrócił także uwagę na fakt, że ci współcześni prawdziwi bohaterowie uciekali nie tylko przez Warszawę. Wielu obywateli NRD wybrało drogę ucieczki przez Węgry i austriacki Burgenland.
Po powitaniu odbyła się prezentacja filmu, który pokazał drogi ucieczki do wolności przez Polskę. Przedstawiono losy bohaterów, którzy różnymi sposobami próbowali przedostać się do ambasady Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie. Nie wszystkim się udało. Film pokazuje drogę ucieczki samochodem z załatwionym zaproszeniem do Warszawy, pociągiem przez Gorlice do Warszawy, przejście przez rzekę przejściem granicznym nad Nysą. Film pokazuje też niezwykle momenty historii- życzliwość i zrozumienie ze strony Polaków. Wzruszające wrażenie sprawia opowieść kobiety mieszkającej tuż przy ambasadzie RFN, która plackami z jabłkami częstuje przybyszów i opowieści mieszkańców nadgranicznych okolic przyjmujących pod własny dach uciekinierów. Wielu uciekinierów dociera szczęśliwie do Warszawy i otrzymuje upragnione pozbawienie obywatelstwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Symbolem rozstania z NRD są wyrzucane ze specjalnego pociągu jadącego z Warszawy do Niemiec Zachodnich wschodnioniemieckie monety, klucze od mieszkań i samochodów. Symbolem pożegnania jest samochodowa tabliczka z napisem DDR, pozostawiona przez właściciela trabanta, znaleziona przez polskich sąsiadów ambasady RFN.
Po filmie odbyło się spotkanie z uczestnikami wydarzeń, którzy z dwóch perspektyw przedstawili historię tamtych dni i odpowiedzieli na liczne pytania gości. Thomas Przybylski opowiedział o swojej ucieczce przez graniczną rzekę Nysę, która nie powiodła się i zakończyła się odesłaniem przez polskie służby graniczne służbom wschodnioniemieckim, a potem pobytem w więzieniu Stasi. Dla Thomasa Przybylskiego możliwość opowiedzenia w filmie o tamtych wydarzeniach była pewnego rodzaju rehabilitacją. Odesłaniu towarzyszyło poczucie wygnania i niepewność, co czeka go w więzieniu Stasi. Do tej wypowiedzi nawiązał drugi świadek wydarzeń, polski opozycjonista Henryk Wujec, który powiedział, że trzeba przeprosić pana Przybylskiego i inne osoby, za to, że zostali przekazani granicznym służbom niemieckim. Przypomniał, że pierwszy polski niekomunistyczny premier Tadeusz Mazowiecki zdecydowanie nie chciał odsyłać obywateli NRD, gdyż zdawał sobie sprawę, że czekają na nich więzienia Stasi. Jednak w jego gabinecie ciągle znajdowała się część członków komunistycznej partii, wśród nich Minister Spraw Wewnętrznych gen. Kiszczak, który blokował natychmiastowe podjęcie decyzji i ponosi odpowiedzialność za los odesłanych osób. Ostatecznie młody rząd zawiesił umowę z Niemiecką Republiką Demokratyczną, w następstwie czego wielu obywateli NRD mogło bez przeszkód przekroczyć granicę i przedostać się do ambasady RFN w Warszawie. Henryk Wujec odpowiedział gościom działaniach pierwszego rządu, który wszelkimi możliwymi sposobami próbował pomóc uciekinierom. Przedstawił także działalność specjalnie utworzonego w 1989 r. Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, który współorganizował pomoc i noclegi w ośrodkah wypoczynkowych pod Warszawą. Podkreślił, że Solidarność chciała wszystkim narodom pomóc w osiągnięciu wolności. Najważniejszy cel został osiągnięty – dziś wszyscy możemy cieszyć się wolnością.