Dr. Małgorzata Stolarska-Fronia
Wrocławska historyk sztuki dr Małgorzata Stolarska-Fronia, pracownik Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie, jako stypendystka Fundacji Lanckorońskich wygłosiła w Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu wykład na temat udziału wrocławskich Żydów w życiu kulturalnym i artystycznym miasta od ich emancypacji do roku 1933 ze szczególnym zwróceniem uwagi na sztuki plastyczne i ich przedstawicieli. Na przełomie XIX i XX w. tworzyło wielu utalentowanych wrocławskich artystów pochodzenia żydowskiego, na których twórczość miały wpływ wielokulturowość miasta oraz postępująca laicyzacja wewnątrz społeczności żydowskiej. Dzieje mniejszości żydowskiej we Wrocławiu są niedołącznie związane z dziejami miasta. Uczestnicząc w dynamicznym rozwoju miasta byli Żydzi świadkami jak również czynnymi uczestnikami przemian w wielu obszarach życia społecznego, w tym również w sztuce.
Celem wykładu było przedstawienie wybitnych artystów i kolekcjonerów sztuki, którzy działali we Wrocławiu od XVIII w. do roku 1933. Dodatkowo poruszono w wykładzie wiele innych kwestii, z którymi dr Stolarska-Fronia zetknęła się podczas swoich badań nad wrocławskimi artystami żydowskiego pochodzenia, a które to kwestie daleko wykraczają poza obszar historii sztuki. W ten oto sposób analiza udziału żydowskiej mniejszości w życiu kulturalnym i artystycznym Wrocławia stała się równocześnie historią społeczności, która w krótkim czasie stała się wiodącą mniejszością w mieście, ważnym elementem życia kulturalnego i gospodarczego, ale także analiza ta stała się prezentacją losów poszczególnych osób z ich każdorazowo zindywidualizowanym podejściem do własnej tożsamości. Referentka prześledziła przy tym kwestię, na ile identyfikacja z żydowskim pochodzeniem wpływała na działalność artystyczną oraz jakie znaczenie miał mniej lub bardziej świadomy udział w niemieckiej i europejskiej kulturze. Nawiązując do poglądów licznych żydowskich intelektualistów nowszych czasów – na przykład Martina Bubera, dla którego sztuka w czasach, w których żył, stała się ważnycm środkiem wyrażania żydowskiej tożsamości kulturowej – należałoby zbadać, jak się wyrażała żydowska tożsamość w twórczości artystów owej generacji, która była czynna po emancypacji. Wykład został zilustrowany licznymi przykładami dzieł wybranych wrocławskich artystów pochodzenia żydowskiego.
