Dr. hab. Marek Podlasiak
W dniu 8 maja 2014 r. w Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk odbył się wykład dr. hab. Marka Podlasiaka pt. „Mikołaj Kopernik w teatrze i filmie edukacyjnym III Rzeszy”.
Przybyłych przywitał dyrektor Stacji prof. Bogusław Dybaś. Przedstawił on referenta, wykładowcę na Katedry Filologii Germańskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Marek Podlasiak przedstawił mechanizmy zawłaszczenia postaci Mikołaja Kopernika przez nazistowską propagandę na przykładzie dramatu „heroicznego” Kopernik Friedricha Bethgego i filmu edukacyjnego Kopernik. Friedrich Bethge był jednym z najczęściej granych dramatopisarzy w teatrze III Rzeszy. Marek Polasiak zilustował wykład kilkoma archiwalnymi fotografiami z inscenizacji sztuki na deskach teatrów we Frankfurcie nad Menem i Królewcu.
Wspominany, propagandowy film, zrealizowany został w Praskim Towarzystwie Filmowym przez Kurta Rupliego z okazji 400-setnej rocznicy śmierci astronoma przypadającej w 1943 roku.
Referent pokazał także zdjęcie gipsowego pomnika Kopernika, projekt Josefa Thoraka. W 1943 w dokonano wmurowania kamienia węgielnego, jednak, ze względu na zakończenie okupacji, nie został on wystawiony w Toruniu, lecz w rodzinnym mieście rzeźbiarza, Salzburgu.
Drugim zaproszonym gościem – koreferentem był docent dr Siegfried Mattl, wykładowca Wydziału Historii Najnowszej Uniwersytetu Wiedeńskiego.
Koreferent z dużym entuzjazmem odniósł się do wykładu swojego przedmówcy. Z uznaniem wypowiadał się o interpretacji i analizy dramatu Bethgego przeprowadzonej przez Marka Podlasiaka.
Polityka propagandowa ówczesnego narodowego socjalizmu wymaga wielu przemyśleń i zrozumienia. Współtwórcami tej propagandy, zgodnej z programem politycznym narodowego socjalizmu byli też twórcy kultury, „ulubieni twórcy Führera” jak Bethge czy Thorak. Kluczem do jej zrozumienia jest antypolska polityka wschodnia, – skonstatował docent Mattl.
W czasie dyskusji dopytywano o dalsze losy twórców z czasów narodowego socjalizmu i ich dzieł.
Marek Podlasiak stwierdził, że po zakończeniu wojny, zarówno twórcy jak i ich dzieła, poszły w zapomnienie, pozostając w literaturze niemieckiej bez echa, a nawet niezauważone.
Podobnie było z omawianym dramatem, który poddany został bardzo nielicznym interpretacjom.
Docent Mattl przypomniał, że w czasie trwania nazizmu tworzono programy filozoficzne, nad którymi pracował m.in. August Faust profesor filozofii na Uniwersytecie we Wrocławiu do 1945 r. Wówczas też powstało zestawienie „najważniejszych niemieckich ludzi nauki”, w którym znalazł się także Kopernik. Wokół tego astronoma próbowano zbudować system filozoficzny. W prowadzonych na szeroką skalę działaniach propagandowych było wówczas wiele sprzecznych wątków.
Na zakończenie odbył się koncert fortepianowy. Utwory Alexandra Scriabina „Sonata-Fantasie nr 2, op. 19, Teil 1” oraz Calude Debussy „Reflets dans l’eau (Heft Images I)” wykonała Anna Piwosz.
Lidia Gerc