Prof. dr hab. Włodzimierz Borodziej

Dnia 28 listopada 2016 roku w siedzibie Polskiej Akademii Nauk Stacji Naukowej w Wiedniu odbył się wykład prof. Włodzimierza Borodzieja pt. "Weltkriege als polnische Erfahrung".

Dyrektor Stacji, prof. Bogusław Dybaś, powitał licznie zgromadzonych gości oraz przedstawił prelegenta. Prof. Włodzimierz Borodziej, autor wielu książek, m.in. "Terror i polityka. Policja niemiecka a polski ruch oporu w GG 1939–1944" oraz "The Warsaw Uprising of 1944" jest historykiem związanym z Uniwersytetem Warszawskim oraz współdyrektorem Imre Kertesz Kolleg w Jenie. Jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół historii powszechnej i Polski w wieku XX.

Profesor w swoim odczycie starał się ukazać podobieństwa oraz różnice między wojnami i ich wpływ na Polskę. Na początek przedstawił dwa obrazy: Stanisława Bagińskiego pt. "Rozbrajanie Niemców w Warszawie" oraz zdjęcie z 1939 ruin warszawskiego rynku Starego Miasta ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Pierwszy nawiązywał do wydarzeń roku 1918, kiedy to zdemoralizowana armia Państw Centralnych sama oddawała broń, chcąc jedynie ewakuować się do Niemiec. W akcji tej brała udział młodzież, harcerze i cywile. Fotografia ruin stolicy może natomiast stać się symbolem II wojny światowej. Warszawa została zniszczona w roku 1939 oraz praktycznie zrównana z ziemią po Powstaniu Warszawskim pięć lat później. Młodzież, która odbierała broń zaborcom, przeszło dwadzieścia lat później poświęciła swoje życie w walce z niemieckim okupantem.

Następną kwestią poruszoną w referacie był podział na klasy, który ilustrowało zdjęcie człowieka siedzącego na ławce opatrzonej napisem ,,Tylko dla Niemców”. I wojna światowa była czasem, kiedy kobiety masowo rozpoczęły pracę. Wojny to również zniszczenia miast i wielkie migracje ludności oraz antysemityzm.

Wykład profesora Borodzieja okazał się być niezwykłą gawędą historyczną opartą na licznych ilustracjach z pesymistyczną pointą – ostatnie zdjęcie przywołane przez prelegenta przedstawiało powstańców warszawskich wśród ruin, na których znajdował się napis: ,,Wyjścia nie ma”. Można go rozumieć w dwójnasób – jako sytuację patową lub coś, co musimy zrobić. Oba znaczenia idealnie oddają sytuację Polski w czasie dwóch wielkich wojen.

Po odczycie padło wiele pytań dotyczących, w większości sprawy Legionów Piłsudskiego, a dyskusja na temat polskich doświadczeń w czasach wojny trwała jeszcze długo w Sali Rycerskiej.

Joanna Brzegowy