Mgr Wojciech Włoskowicz

6 kwietnia 2017 r. w Polskiej Akademii Nauk – Stacji Naukowej w Wiedniu odbył się wykład mgra Wojciecha Włoskowicza pt.: „Das toponymische Erbe der Habsburgermonarchie in Galizien” („Toponimiczne dziedzictwo monarchii habsburskiej w Galicji”). Przybyłych powitał wicedyrektor Stacji dr Przemysław Nowak, następnie przedstawił referenta.

Wojciech Włoskowicz jest absolwentem Instytutu Lingwistyki Stosowanej UW, gdzie obronił pracę magisterską pt.: „Österreichisch-ungarische Militärterminologie als Translationsproblem” („Austro-węgierska terminologia wojskowa jako problem przekładowy”). Od 2013 r. jest doktorantem w Instytucie Slawistyki PAN. Jego zainteresowania naukowe obejmują toponomastykę, semantykę, teorię terminologii i teorię przekładu. Temat przygotowywanej przez niego rozprawy doktorskiej to: „Uzus toponimiczny. Zarys problematyki teoretycznej (na podstawie polskiej toponimii Huculszczyzny)”. Obecnie Wojciech Włoskowicz odbywa w ramach stypendium Narodowego Centrum Nauki „Etiuda” staż naukowy w Instytucie Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego.

W swoim referacie prelegent zwrócił uwagę na fakt, że okres habsburskiego panowania w Galicji to czas stopniowego rozwoju nowoczesnej administracji. Szły z tym w parze ogromne przedsięwzięcia, takie jak stworzenie katastru czy wykonanie pierwszych dokładnych map topograficznych nowo zajętych przez Austrię terytoriów (tzw. Mapa Miega). Szczegółowe pomiary całej prowincji wykonano łącznie trzykrotnie, a tzw. trzecie zdjęcie topograficzne stało się podstawą mapy „Spezialkarte”, która polskim instytucjom i turystom służyła jeszcze długo w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Chociaż austriackie panowanie w Galicji nie cechowało się wprowadzaniem nowych lub zniemczonych nazw miejscowości i obiektów geograficznych, to wiele toponimów, znanych dotychczas w wąskich kręgach poszczególnych wsi, trafiło na powszechnie dostępne mapy właśnie za pośrednictwem austriackiego topografa i w takiej – często zniekształconej formie – przyjęło się w szerokim obiegu publicznym, turystycznym czy krajoznawczym. Dorobek kartografii austro-węgierskiej stał się potem podstawą nazewnictwa geograficznego obecnego na międzywojennych mapach Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie, które z kolei posłużyły jako materiał przy opracowywaniu nazewnictwa map powojennych. Szczególne znaczenie miało to w przypadku południowo-wschodnich krańców powojennej Polski – opustoszałych po wysiedleniach prowadzonych w czasie Akcji „Wisła”.

W czasie wystąpienia Wojciech Włoskowicz przedstawił zasady zbierania nazewnictwa przez c.k. topografów oraz austro-węgierską politykę językową w zakresie nazw geograficznych w kartografii. Omówił zasady wykorzystania austriackich materiałów przez topografów polskich oraz – zabawne niekiedy – skutki przepisywania nazw z wcześniejszych map. Podkreślił także znaczenie austriackich map i katastrów w badaniach onomastycznych.

Wystąpienie spotkało się z dużym zainteresowaniem słuchaczy, którzy w toku towarzyszącej wykładowi dyskusji zadawali liczne pytania dotyczące omawianej problematyki.

Lidia Gerc