Dr Andrzej Gliwa

28 czerwca 2017 w siedzibie Polskiej Akademii Nauk Stacji Naukowej w Wiedniu odbył się wykład w języku polskim dr. Andrzeja Gliwy pt. „Działania asymetryczne w tatarskiej sztuce wojennej we wczesnej epoce nowożytnej”.

Dyrektor Stacji w latach 2007-2019 prof. Bogusław Dybaś rozpoczął spotkanie od przywitania zgromadzonej publiczności i przybliżenia naukowych zainteresowań referenta. Dr Andrzej Gliwa związany jest z Instytutem Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie w 2010 r. obronił pracę doktorską „Zniszczenia wojenne i ich skutki na terenie ziemi przemyskiej w XVII”, a od 2014 roku realizuje, pod naukową opieką prof. dr hab. Dariusza Kołodziejczyka, projekt badawczy dotyczący systemu wojskowości tatarskiej w epoce nowożytnej. W swoich badaniach skupia się przede wszystkim na historii wojskowości i dziejach gospodarczych ziem ruskich Rzeczypospolitej w epoce nowożytnej XVI-XVIII wieku, relacjach dyplomatycznych państwa polsko-litewskiego z Imperium Osmańskim i Chanatem Krymskim w czasach nowożytnych, antropologii historycznej, edytorstwie źródeł historycznych.

Prelegent rozpoczął swoje wystąpienie o przybliżenia słuchaczom terminu „działania asymetryczne”, nawiązując do pojęcia wystosowanego przez Andrew J. R. Macka w 1975 r. Konflikt tego rodzaju został zdefiniowany jako konfrontacja o rozmaitych dysproporcjach w zakresie zasobów potęgi (asymmetry in resource power). Autor wykładu powołał się także na sugestywne w kontekście najazdów tatarskich zagadnienie „maniera wojny tatarskiej”, oddające jej specyficzny charakter, następnie przywołał sekwencję charakterystycznych dla omawianego zagadnienia właściwości. Omówił główne cechy tatarskich operacji militarnych, schemat najazdów, ruchy i zasięg zagonów tatarskich. Uzupełnienie wykładu stanowiła, bogata w konteksty, prezentacja multimedialna, na której można było zobaczyć efekty pracy na podstawie źródeł masowych, metody kartograficznej i technologii GIS.  W trakcie spotkania omówiono również kulturowe odniesienia grabieży Tatarów w postaci rycin, obrazów, wizerunków i miejsc pamięci.

Po wystąpieniu wywiązała się interesująca dyskusja oscylująca wokół zagadnień historycznych związanych z działaniami wojskowymi wieku XVII. Rozmawiano na temat relacji wojsk Tatarów z Kozakami (prelegent wyjaśnił, że obie formacje doskonale się uzupełniały za sprawą rozwiniętej piechoty kozackiej i równie skutecznej konnicy tatarskiej), czasu trwania najazdów tatarskich (ostatni z nich miał miejsce w 1769 roku), relacji i losów wziętych w jasyr. Następnie prof. Bogusław Dybaś zakończył spotkanie, a dysputy kontynuowano w kuluarach. 

Katarzyna Prałat